Xuất huyết dịch kính: Bệnh lý có thể gây nguy hiểm cho mắt

Xuất huyết dịch kính là căn bệnh về mắt có tỷ lệ mặc khoảng 7/100.000 người. Đây cũng là một trong những nguyên nhân phổ biến gây tình trạng suy giảm thị lực nghiêm trọng.

Xuất huyết dịch kính là một trong những nhóm nguyên nhân hàng đầu gây giảm thị lực cấp và bán cấp. Thực tế ở nhiều phòng khám chuyên khoa mắt, không hiếm khi thấy các bệnh nhân than phiền về hiện tượng ruồi bay, mưa bồ hóng, nhìn thấy màu hồng rực hay màu đen che phủ trước mắt… Căn bệnh khá nguy hiểm cho mắt do chưa có nhiều phương pháp điều trị hiệu quả và cơ chế bệnh sinh vẫn còn nhiều bí ẩn.

Xuất huyết dịch kính là gì?

Dịch kính là một bộ phận nằm trong mắt, nằm sau thủy tinh thể với thành phần 99% là nước, 1 % còn lại là collagen và acid hyaluronic để tạo thành một thể thống nhất gọi là dung dịch keo. Dung dịch này nằm trong khoang mắt có thể tích khoảng 4ml chiếm 80% thể tích mắt, được nuôi dưỡng bởi các mạch máu của võng mạc.

Xuất huyết dịch kính là tình trạng máu chảy vào khoang chứa dịch kính của mắt và hòa chung với dịch kính. Người bị bệnh nếu không được điều trị đúng phương pháp sẽ xuất hiện các dấu hiệu ruồi bay trước mắt và suy giảm thị lực nhanh chóng.

Nguyên nhân gây xuất huyết dịch kính

Xuất huyết dịch kính xảy ra theo 3 cơ chế chính:

• Tổn thương mạch máu trong mắt: Mạch máu trong võng mạc bị tổn thương, hư hại do chấn thương, bong võng mạc khiến máu rò rỉ từ những mạch máu vào khoang mắt gây tình trạng xuất huyết dịch kính. Tắc tĩnh mạch võng mạc cũng là một trong những nguyên nhân gây nên xuất huyết dịch kính.
• Mạch máu bất thường tăng sinh: Bệnh lý về mắt có thể gây ra sự phát triển bất thường của các mạch mới, dễ bị vỡ gây rò rỉ máu vào trong mắt. Những người có nguy cơ mắc bệnh xuất huyết dịch kính thường là người bị bệnh võng mạc đái tháo đường, thoái hóa điểm vàng thể ướt, suy tĩnh mạch võng mạc.
• Chảy máu từ bộ phận khác của mắt: Máu có thể không đi từ mạch máu võng mạc cũng có thể gây ra tình trạng xuất huyết dịch kính. Một khối u hoặc một bộ phận khác cạnh mắt có thể kiến máu rò rỉ, chảy vào khoang mắt gây ra xuất huyết dịch kính. Trường hợp này được xem là hiếm.

Đôi khi xuất huyết sẽ ở dạng vũng do khu trú dưới màng hyaloids. Xuất huyết dạng thuyền buồm bắt gặp khi máu khu trú giữa khoang màng giới hạn sau và màng dịch kính sau. Xuất huyết cũng có đi kèm với xuất huyết tiền phòng. Mức độ nặng nhẹ, độ lan tràn của xuất huyết dịch kính có thể từ rất nhẹ, vài hồng cầu hay mức độ rất nặng: không soi được gì phía sau.

Những triệu chứng dễ nhận thấy của xuất huyết dịch kính

Những người bị xuất huyết dịch kính thường có những biểu hiện, triệu chứng đa dạng nhưng dễ dàng nhận biết. Người bệnh có thể nhìn thấy các vật thể trôi nổi bất thường trong tầm nhìn (còn gọi là ruồi bay) nhưng không đau hoặc mất thị lực.

Người bệnh xuất huyết dịch kính ở giai đoạn nhẹ thường có triệu chứng ruồi bay, có mạng nhện hay sương mù, vệt đỏ… trong tầm nhìn.

Với những người bị bệnh nặng sẽ suy giảm thị lực, đặc biệt là vào buổi sáng. Sau một đêm, máu trong mắt của người bệnh lắng lại và che phủ võng mạc, điểm vàng khiến thị lực bị suy giảm nghiêm trọng.

Đối với những biểu hiện trên, bệnh nhân cần được khám mắt tổng thể. Bác sĩ khi nghi ngờ bị xuất huyết dịch kính sẽ soi đáy mắt trực tiếp và gián tiếp có ấn đè củng mạc, soi góc tiền phòng tìm tân mạch, đo nhãn áp và siêu âm B toàn bộ bán phần sau.

Với ánh sáng cường độ cao sẽ nhìn thấy các hồng cầu, Tyndal dịch kính, tại các vùng còn trong trẻo của dịch kính có thể thấy võng mạc và vùng mạch máu bị tổn thương.

Diễn biến của xuất huyết dịch kính

Máu trong dịch kính được làm sạch với tốc độ khoảng 1%/ ngày. Máu ở ngoài khoang dịch kính được tiêu biến nhanh hơn. Ở những người trẻ máu cũng tan nhanh hơn. Quá trình tan máu còn phụ thuộc vào bệnh đã gây ra nó, trong đó bệnh võng mạc đái tháo đường và thoái hóa điểm vàng ở người già là khó khăn nhất.

Các biến chứng của bệnh xuất huyết dịch kính

Bệnh nhân bị xuất huyết dịch kính có thể bị nhiễm độc võng mạc, nhiễm sắt thể thủy tinh và giác mạc. Những người bị xuất huyết dịch kính cũng có thể bị bệnh tăng sinh võng mạc. Nguyên nhân có thể do quá trình thực bảo, giải phóng các trung gian hóa học sẽ gây tăng sinh xơ mạch, dẫn tới sẹo xơ, sau nữa có thể là bong võng mạc.

Glocom tế bào ma do ly giải sản phẩm máu: các hồng cầu hình tròn, nâu, rắn, chứa đầy giáng hóa hemoglobin có thể di tản ra tiền phòng, lấp đầy vùng bè, gây glocom  tế bào ma. Các hemoglobin tự do, các đại thực bào ăn nó, hồng cầu cùng nhau gây nghẽn vùng bè được xếp vào bệnh glocom do ly giải sản phẩm máu.

Điều trị xuất huyết dịch kính

Xuất huyết dịch kính có thể tự hết sau vài ba tuần mà không cần can thiệp. Với những trường hợp xuất huyết dịch kính không tự hồi phục, người bệnh sẽ được điều trị bằng phẫu thuật.

Phương pháp phẫu thuật Vitrectomy sẽ loại bỏ hoàn toàn dịch kính trong mắt. Phương pháp này áp dụng cho người bệnh xuất huyết dịch kính có dấu hiệu bị bong võng mạc. Người bệnh có thể được điều trị bằng phương pháp laser nếu nguyên nhân là do sự tăng sinh của các mạch máu mới.

Người có nguy cơ cao mắc xuất huyết dịch kính cũng cần được khám sức khỏe định kỳ tại các bệnh viện mắt chuyên khoa. Ngoài ra nên điều trị tốt các bệnh lý như tiểu đường, tăng huyết áp… nếu để phòng ngừa bệnh lý về mắt này gây mất thị lực.

Bệnh viện Mắt Sài Gòn

BS CHII. Nguyễn Trần Quốc Hoàng

Tài liệu tham khảo:

1. https://emedicine.medscape.com/article/1205736-overview
2. http://diabetes.diabetesjournals.org/content/19/12/944
3. https://www.maxreading.com/sach-hay/kien-thuc-nhan-khoa/xuat-huyet-dich-kinh-sau-chan-thuong-35387.html