Ung thư biểu mô tế bào đáy ở mi mắt: Triệu chứng, nguyên nhân và điều trị
Ở mi mắt, ung thư biểu mô tế bào đáy là một trong hai loại ung thư mi hay gặp nhất, chủ yếu gặp ở mi dưới với đối tượng người già hoặc trung niên. Ung thư biểu mô tế bào đáy thường thấy ở các vùng da hở, tiếp xúc với ánh sáng mặt trời như ở mặt, chân, tay…
Bệnh thường tiến triển chậm và hiếm khi lan sang các bộ phận khác của cơ thể, do đó có thể được chữa khỏi hoàn toàn nếu được phát hiện sớm và điều trị kịp thời.
Nguyên nhân gây bệnh
Tiếp xúc với tia cực tím trong ánh nắng mặt trời là yếu tố nguy cơ cao nhất gây ung thư biểu mô tế bào đáy nên những người hay làm việc ngoài trời như nông dân, ngư phủ, người làm muối, vận động viên chơi các môn thể thao ngoài trời, thợ làm đường… dễ có nguy cơ bị ung thư biểu mô tế bào đáy.
Da của trẻ nhỏ mỏng mảnh nên rất nhạy cảm với ánh nắng mặt trời so với người lớn. Do vậy, trong thời niên thiếu, nếu trẻ bị phơi nắng quá nhiều thì sau này dễ có nguy cơ bị ung thư biểu mô tế bào đáy.
Những người có làn da nâu và đen thường ít có nguy cơ bị ung thư biểu mô tế bào đáy vì hắc tố (melanin) trong da họ đã mang đến cho họ sự bảo vệ tự nhiên, còn những người có làn da mịn, có chiều hướng chuyển sang đỏ hoặc xuất hiện các nốt tàn nhang khi đi nắng sẽ có nguy cơ cao mắc bệnh này.
Tia cực tím nhân tạo như đèn cực tím và tắm nắng cũng là nguyên nhân gây ung thư biểu mô tế bào đáy. Ngoài ra còn có thể có một số yếu tố khác liên quan đến như do rối loạn miễn dịch, do rối loạn di truyền trong bệnh bạch biến, hội chứng nốt ruồi loạn sản, hội chứng khô da sắc tố hoặc do các hóa chất như thạch tín, muội than, xăng…
Triệu chứng bệnh
Ung thư biểu mô tế bào đáy ở mi mắt thường biểu hiện dưới dạng một cục nổi gồ lên, bề mặt óng ánh và có các mạch máu nhỏ bị giãn ngoằn ngoèo hoặc như một vết loét “gặm nhấm” hình bản đồ bờ gồ cao, lõm sâu ở giữa, tồn tại dai dẳng, khó liền, hay tái phát và có nhiều sắc tố nâu đen giống như ung thư hắc tố.
Đôi khi u xuất hiện dưới dạng một vùng da bị kích thích hoặc da mi đóng thành mảng cứng như tờ bìa, ranh giới không rõ ràng, da bóng hay da đổi màu thành màu trắng hay vàng giống như vết sẹo…
Điều trị ung thư biểu mô tế bào đáy ở mi mắt
Chẩn đoán xác định bằng sinh thiết, giải phẫu bệnh mô vùng tổn thương. Ung thư biểu mô tế bào đáy ở mi mắt được đánh giá là một trong những loại ung thư có khả năng được chữa khỏi cao, tiên lượng tốt. Điều trị chủ yếu là phẫu thuật.
Phẫu thuật thường áp dụng nhất là cắt rộng- tạo hình, nghĩa là bao gồm việc cắt đủ rộng u kèm một phần mô lành xung quanh để tránh tái phát; sau đó các bác sĩ sẽ dùng các kỹ thuật mổ tạo hình thích hợp để tái tạo lại phần đã cắt bỏ, nhằm đảm bảo về chức năng mi mắt và thẩm mỹ cho bệnh nhân.
– Điều trị bằng tia xạ ít được sử dụng do khó che chắn bảo vệ nhãn cầu.
– Điều trị bằng phương pháp lạnh đông được sử dụng hạn chế do tỷ lệ tái phát cao hơn, ảnh hưởng thẩm mỹ.
Phòng bệnh ung thư biểu mô tế bào đáy ở mi mắt
Để hạn chế, phòng tránh một phần nguy cơ bị ung thư da nói chung, trong đó có ung thư biểu mô tế bào đáy ở mi mắt, chúng ta cần phải:
– Hạn chế làm việc hoặc sinh hoạt trực tiếp dưới ánh nắng mặt trời, đặc biệt là trong khoảng thời gian từ 10 giờ sáng đến 2 giờ chiều – thời điểm ánh nắng mặt trời chiếu gay gắt nhất.
– Nếu công việc bắt buộc phải làm việc và sinh hoạt dưới ánh nắng mặt trời, cần phải dùng các biện pháp bảo vệ như đội nón mũ rộng vành, che kín mặt, đeo kính râm, mặc quần áo màu tối bằng các chất liệu thấm hút mồ hôi.
Phụ nữ có thể dùng thêm kem chống nắng có hệ số chống nắng SPF (Sun protection factor) ít nhất là 15 nhưng không được lạm dụng quá, đặc biệt không dùng các mỹ phẩm không rõ nguồn gốc, xuất xứ hoặc mỹ phẩm tự chế.
– Khi làm việc có tiếp xúc với hóa chất, phóng xạ, cần phải có biện pháp bảo vệ như đi găng, ủng, quần áo bảo hộ, kính, mặt nạ…
Biên tập TTT
Tài liệu tham khảo:
https://www.aad.org/public/diseases/skin-cancer/basal-cell-carcinoma
https://medlineplus.gov/ency/article/000824.htm
Ung thư biểu mô tế bào đáy – Dr.Binh Huynh – See more
