Tắc lệ đạo ở trẻ sơ sinh
Bình thường, nước mắt được sinh ra từ tuyến lệ, giữ cho đôi mắt được bôi trơn và làm sạch. Sau khi nước mắt được sản sinh, với cử động của đôi mắt, những giọt nước mắt bị ép vào các ống dẫn ở góc bên trong, nhờ đó, nước mắt thoát ra khỏi mắt nhỏ xuống ống lệ tỵ vào phía sau của mũi. Nếu ống dẫn này bị tắc hoàn toàn hoặc một phần, những giọt nước mắt không thoát ra ngoài sẽ làm tắc lệ đạo.
Nguyên nhân gây tắc lệ đạo ở trẻ sơ sinh
– Không có điểm lệ
– Rò túi lệ bẩm sinh
– Tác ống lệ mũi bẩm sinh: thường gặp ở khoảng 5% trẻ sơ sinh 12 – 20 tuần tuổi. Nguyên nhân thường do quá trình hình thành lệ đạo trong bào thai chưa hoàn chỉnh nên đầu dưới của ổng lệ mũi còn màng tắc, hoặc do biến dạng ống xương của ống lệ mũi.
Dấu hiệu nhận biết trẻ bị tắc lệ đạo
Trẻ bị tắc lệ đạo thường có một số dấu hiệu sau:
-Trẻ sơ sinh hay bị chảy nước mắt và gỉ mắt. Hiện tượng chảy nước mắt (không phải khóc) sẽ nhiều hơn khi trời lạnh, có gió hoặc nắng… Đặc biệt, mỗi sáng ngủ dậy, mắt trẻ thường có nhiều gỉ vàng dính quanh mí mắt.
-Mắt trẻ lúc nào cũng ướt như vừa khóc do đọng nước mắt ở khe mi
– Giả viêm kết mạc, thường đỏ da bờ mim, trẻ hay dụi mắt
Dấu hiệu tắc lệ đạo có dễ nhận ra hay không còn do tắc hoàn toàn hay một phần. Nếu tắc một phần, có thể phải sau một thời gian bố mẹ trẻ mới nhận thấy những “đặc biệt” ở đôi mắt của con mình.
Thái độ xử trí đối với trẻ sơ sinh có tắc lệ đạo
Tùy nguyên nhân và độ tuổi: Nếu không có điểm lệ và do màng ngăn ở điểm lệ thì có thể rạch làm thông lệ đạo. Nếu nguyên nhân do rò túi lệ thì điều trị bằng phẫu thuật đóng lỗ rò. Nếu nguyên nhân do tắc ống lệ mũi bẩm sinh thì tùy theo độ tuổi của trẻ mà có chỉ định điều trị phù hợp.
– Trẻ tắc lệ đạo trước 3 tháng tuổi: day (mát – xa) vùng túi lệ, không cần thông vì tỷ lệ tự khỏi rất cao trong thời gian này. Vệ sinh mí bằng nước muối sinh lý, nhỏ tại chỗ nếu có dấu hiệu viêm.
– Từ 3 đến 8 tháng tuổi: Có thể bơm thông lệ đạo hoặc tra thuốc và day vùng túi lệ tùy theo yêu cầu của bố mẹ bệnh nhân và tình trạng biến chứng hoặc tiến triển của bệnh
Sau 8 tháng tuổi: Nên thông lệ đạo vì tỷ lệ tự khỏi của bệnh đã giảm xuống dưới 50%.
Trước khi thông lệ đạo, trẻ sẽ được làm vệ sinh mắt để lấy hết ghèn gỉ. Dùng một ống nhỏ linh hoạt luồn vào bên trong lệ đạo bị tắc để thông. Gia đình cần thực hiện đúng các chỉ dẫn của bác sĩ trong việc chăm sóc bé để sau khi thông lệ đạo không bị tắc trở lại.
Việc thông lệ đạo không gây nguy hiểm gì đến mắt của trẻ. Biến chứng hay gặp nhất là que thông đi lạc đường gây tổn thương lệ quản hoặc trẻ sặc nước khi bơm kiểm tra đường lệ sau khi thông.
Sau 1 năm tuổi: Thông lệ đạo vẫn có thể không giải quyết được tình trạng tắc, trẻ nên được phẫu thuật nối thông túi lệ – mũi
Lưu ý: Trong thời gian trẻ được phát hiện có tắc lệ đạo nhưng bác sĩ chưa có chỉ định can thiệp, bố mẹ cần chú ý giữ vệ sinh mắt cho bé hơn. Có thể dùng bông y tế thấm nước đun sôi để nguội (hoặc dùng nước muối sinh lý) nhẹ nhàng lau mắt cho bé 3-5 lần/ngày để lấy hết ghèn, gỉ bám quanh mắt. Nếu phát hiện mắt bé sưng đỏ, cần đưa bé đến bác sĩ chuyên khoa mắt để khám ngay.
Cách day (mát-xa lệ đạo cho trẻ): Trước khi tiến hành mát – xa, phải đảm bảo tay đã rửa sạch sẽ, móng tay cắt ngắn. Mát-xa nhẹ nhàng góc mắt cho bé, bắt đầu từ góc trong của mí mắt rồi di chuyển xuống phía mũi.
Xem: Cách massage thống lệ đạo cho trẻ sơ sinh
Nên thực hiện mát-xa cho bé từ 5 – 10 lần/ngày, mỗi lần từ 5 – 10 phút. Việc mát-xa sẽ gây áp lực nhẹ nhàng đến ống dẫn lệ, giúp thông chất lỏng khỏi những đoạn bị tắc và giải phóng điểm bít tắc.
BS.Nguyễn Thị Phương
Tài liệu tham khảo:
https://medlineplus.gov/ency/article/001016.htm
http://www.benhviennhi.org.vn/news/detail/2801/tac-le-dao-la-gi-.html
https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/ConditionsAndTreatments/eyes-blocked-tear-duct
https://www.aao.org/eye-health/diseases/treatment-blocked-tear-duct
