Những nguyên nhân khiến mắt bị lão hóa sớm và cách khắc phục
Mắt bị lão hóa sớm không còn chỉ do nguyên nhân tuổi già. Một loạt các thói quen xấu cũng có thể là tác nhân đẩy nhanh quá trình lão hóa của mắt.
Lão hóa mắt có những dấu hiệu gì?
Thông thường từ năm 40 tuổi, mắt đã có những dấu hiệu lão hóa với cảm giác khó khăn khi đọc sách (mỏi mắt, khô mắt…) và đến 50 – 60 tuổi biểu hiện lão hóa đã trở nên rõ ràng.
Các dấu hiệu của lão hóa mắt:
– Không đọc rõ chữ khi nhìn gần, chỉ đọc được khi nhìn xa.
– Gặp khó khăn khi đọc chữ in nhỏ hoặc trong điều kiện ánh sáng yếu.
– Khi đọc sách, làm việc trước màn hình trong thời gian dài thường mỏi mắt, nhức đầu, chảy nước mắt…
Nguyên nhân lão hóa mắt là do thủy tinh thể trở nên xơ cứng, giảm khả năng đàn hồi dẫn đến sự điều tiết của mắt bị suy yếu.
Lão hóa mắt sẽ dẫn dến một số bệnh lý hay gặp ở mắt như lão thị, đục thủy tinh thể, thoái hóa điểm vàng… và trong trường hợp nghiêm trọng có thể gây ra mù.
Xem thêm: Các bệnh về mắt nguy hiểm thường gặp ở người già
Những nguyên nhân khiến mắt bị lão hóa sớm
Mắt bắt đầu lão hóa từ tuổi 40 và đến 50 – 60 tuổi thì mắt đã có triệu chứng suy giảm khả năng nhìn cho dù chỉnh kính tối đa. Tình trạng này là do sự rối loạn trong quá trình tổng hợp protein của thủy tinh thể, cũng như võng mạc, đặc biệt là tế bào biểu mô sắc tố võng mạc (RPE) bị thoái hóa dần theo tuổi tác mà chức năng bị suy giảm không còn được bù trừ bởi các tế bào còn lại.
Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu khoa học gần đây cho thấy ngoài triệu chứng suy giảm thị lực ngày càng đến sớm, các rối loạn thị giác khác như nhìn lóa, mỏi mắt, khô mắt, chảy nước mắt và rối loạn hợp thị… xuất hiện ở cả những người trong độ tuổi đôi mươi do thường xuyên tiếp xúc với môi trường độc hại và ánh sáng xanh.
Khói thuốc lá, khí thải công nghiệp, khí thải của phương tiện giao thông… khi được hít thở qua phổi vào máu tích tụ thành các chất oxy hóa độc hại có khả năng lấy đi âm điện tử của protein tế bào làm biến đổi cấu trúc và tỷ lệ thành phần protein của thủy tinh thể khiến cấu trúc này trở nên mờ đục… Các chất oxy hóa độc hại khi vào võng mạc cũng gây tổn thương cho võng mạc theo cách tương tự, khiến tế bào chết đi.
Tại Việt Nam, 2 thành phố ô nhiễm nhất là Hà Nội và TP.HCM (mức độ bụi cao gấp 4-6 lần khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới) cũng chính là nơi có tỷ lệ suy giảm thị lực cao nhất nước ta, vì thế bạn phải biết cách bảo vệ mắt tránh ô nhiễm không khí
Đối với ánh sáng xanh – thuộc quang phổ ánh sáng thấy được nhưng gần với vùng tia tử ngoại, có bước sóng ngắn, mang năng lượng cao – khi tiếp xúc thường xuyên có khả năng gây biến đổi các men nhạy cảm nhiệt bảo vệ protein của thủy tinh thể, làm mất dần protein, dẫn đến đục thủy tinh thể.
Xem thêm: Sự thật về lão hóa mắt sau tuổi 40
Mặt khác, ánh sáng xanh còn gây đảo chiều phản ứng quang hóa của Rhodopsine – sắc tố thị giác của tế bào quang cảm thụ, thúc đẩy sự chết của tế bào này, ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng nhìn rõ của mắt.
Ánh sáng xanh có từ 2 nguồn: nguồn tự nhiên đến từ ánh sáng mặt trời, nguồn nhân tạo đến từ bóng đèn LED, màn hình máy tính, điện thoại, tivi… Trong đó, ánh sáng xanh nhân tạo mà con người lạm dụng cả ngày lẫn đêm mới gây hại liên tục và ngày càng gia tăng.
Báo cáo của các nhà nghiên cứu ĐH Harvard (Mỹ) cho rằng những người làm ca đêm hoặc tiếp xúc nhiều với ánh sáng xanh ban đêm, ngoài bệnh mắt còn có có nguy cơ cao hơn mắc bệnh ung thư, bệnh đái tháo đường, bệnh tim mạch và béo phì.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới, nếu tiếp xúc với ánh sáng xanh trên 3 giờ mỗi ngày có nguy cơ bị suy giảm thị lực 90%. Trong khi đó, thống kê tại Việt Nam, trung bình mỗi người hiện sử dụng các thiết bị có màn hình phát ra ánh sáng xanh gần 10 giờ/ngày (dùng máy tính bảng 5 giờ 10 phút, điện thoại 2 giờ 40 phút, xem ti vi 2 giờ).
Cách khắc phục và ngăn chặn quá trình lão hóa mắt
Tiến trình lão hóa nhanh hay chậm tùy thuộc vào sự quan tâm chăm sóc mắt của mỗi người ngay từ khi còn trẻ. Bạn có thể hạn chế quá trình lão hóa mắt bằng một số cách sau:
Bảo vệ mắt tránh ánh sáng mặt trời
Bằng cách đeo kính râm có quét lớp chống tia cực tím, tránh đi ra ngoài đường vào thời điểm nắng nhất trong ngày: từ 10 giờ sáng đến 3 giờ chiều.
Chăm sóc mắt đúng cách
Không đọc sách quá gần (ở người lớn khoảng cách từ 30-35cm, trẻ em từ 25-30cm), không đọc sách khi ngồi trên các phương tiện giao thông đang chuyển động. Làm việc trước màn hình vi tính hay chơi game, cứ mỗi 50 phút phải nghỉ 5-10 phút.
Xem thêm: Cách chăm sóc mắt cho người lớn tuổi
Không hút thuốc lá
Vì hút thuốc lá làm suy yếu hệ tuần hoàn của cơ thể, làm giảm lượng máu đến mắt.
Duy trì chế độ dinh dưỡng cân đối
Đặc biệt cần cung cấp cho mắt các dưỡng chất cần thiết như kẽm, vitamin B2, lutein, zeaxanthin để giúp nuôi dưỡng tế bào mắt khỏe mạnh, phòng ngừa lão hóa. Kẽm và vitamin B2 (riboflavin) đóng vai trò quan trọng trong nhiều hoạt động của cơ thể, tham gia vào sự trao đổi sắc tố ở võng mạc mắt, giúp mắt thích nghi với ánh sáng. Thiếu vitamin B2 và kẽm có thể gây tình trạng đỏ mắt, mẫn cảm, mỏi mắt và mờ mắt.
Lưu ý: Nên đi khám mắt thường xuyên 2 lần/năm để sớm phát hiện các bệnh về mắt và có hướng xử trí kịp thời. Khi thấy mắt có các dấu hiệu không bình thường thì cần đi khám ngay, không tự ý nhỏ thuốc mắt khi chưa có chỉ định của thầy thuốc.
Các loại vitamin góp phần ngăn ngừa lão hóa mắt
Vitamin E và vitamin C là những chất chống oxy hóa rất quan trọng, giúp bảo vệ tế bào và các mô của mắt khỏi bị tấn công bởi các phân tử gốc tự do. Vitamin E có nhiều trong dầu thực vật, các hạt ngũ cốc, mầm lúa mì và các quả hạch… Vitamin C có nhiều trong các loại quả thuộc họ cam chanh, cà chua, bông cải xanh, cải bắp…
Vitamin A (bao gồm retinol và các carotenoid như lutein và zeaxanthin) là những chất chống oxy hóa giúp duy trì sự hoạt động của nhiều mô và màng của mắt, có vai trò rất quan trọng trong việc tăng cường thị lực ở mắt. Vitamin A có nhiều trong gan, bơ và những trái cây và rau củ có màu cam hoặc xanh.
Vitamin B2 giúp khôi phục chức năng cơ thị giác, bảo vệ giác mạc, ngăn ngừa lão hóa mắt. Vitamin B2 có nhiều trong gan, sữa, trứng, men bia, rau quả…
Selenium là chất chống oxy hóa có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ tế bào mắt khỏi bị hư hại bởi sự tấn công của các phân tử gốc tự do. Selenium là một chất khoáng có nhiều trong thịt, trứng, cá…
Kẽm tập trung nhiều ở vùng võng mạc, giúp tăng cường thị lực ở mắt.
Kẽm có nhiều trong hải sản, thịt, ngũ cốc…
Ngoài các vitamin và khoáng chất, còn có một số chất được sử dụng để tăng cường thị lực, ngăn ngừa lão hóa như:
– Omega 3 là một axít béo không bão hòa, có vai trò rất quan trọng trong cơ thể, là thành phần cấu tạo võng mạc, giúp tăng cường thị lực và bảo vệ mắt. Omega 3 có nhiều trong cá, sữa, đậu nành, hạt lanh…
– Chondroitin là chất chiết xuất từ sụn vi cá mập, giúp tăng độ đàn hồi và trong suốt của thủy tinh thể nên tăng cường thị lực ở mắt.
