Teo dây thần kinh thị giác: Bệnh thường gặp ở người lớn tuổi
Teo dây thần kinh thị giác là bệnh về mắt thường gặp ở người lớn tuổi do tình trạng giảm lưu lượng máu nuôi.
Teo dây thần kinh thị giác là gì?
Teo thần kinh thị giác (ONA) là một thuật ngữ được sử dụng để chỉ sự tổn thương nhẹ hoặc nặng của thần kinh thị giác ảnh hưởng đến: sắc giác, thị lực nhìn xa và thị lực nhìn gần. Teo thần kinh thị giác ảnh hưởng đến trẻ em có thể gây ra rung giật nhãn cầu. Chúng ta hãy xem xét nguyên nhân, triệu chứng và lựa chọn phương pháp điều trị teo thần kinh thị giác.
Nguyên nhân gây teo dây thần kinh thị giác
Thần kinh thị giác là phần đầu tiên của đường dẫn truyền thị giác, nhằm dẫn truyền hình ảnh thô từ võng mạc đến trung tâm xử lý hình ảnh ở vỏ não. Tuy nhiên, thần kinh thị giác có thể bị viêm ở phần đầu, đoạn trong nhãn cầu gọi là viêm gai thị hay ở phía sau nhãn cầu gọi là viêm thị thần kinh hậu cầu. Đây là nguyên nhân gây teo thần kinh thị giác, phổ biến nhất gây mất thị lực đột ngột ở người trẻ tuổi, thường gặp ở độ tuổi 20 – 50, tuổi trung bình là 30.
Phổ biến nhất gây ra teo dây thần kinh thị giác là nguyên nhân do tình trạng giảm lưu lượng máu nuôi, thường gặp ở người lớn tuổi, bệnh nhân mắc các bệnh: Hyperton, tiểu đường, xơ vữa động mạch.
Teo dây thần kinh thị giác có thể do sốc, phóng xạ, do chấn thương hoặc do mắc các bệnh về mắt, bệnh glaucoma, bệnh về não và hệ thần kinh trung ương (u não, viêm tủy xương, đa xơ cứng, đột quỵ).
Teo dây thần kinh thị giác còn gặp ở người sau uống thuốc điều trị sốt rét và lao.
Bệnh xảy ra ở trẻ em, thanh thiếu niên do các dạng bệnh lý thần kinh di truyền hiếm gặp, do thoái hóa tự nhiên, viêm niệu quản Intrabulba, viêm dây thần kinh võng mạc và một loạt các nguyên nhân khác.
Teo dây thần kinh thị giác có thể do thiếu hụt dinh dưỡng (protein, vitamin B, vitamin B12, axit folic); tổn thương thần kinh do chất độc hại như thuốc lá, methyl alcohol, ethylene glycol, xyanua, chì và carbon monoixide… dẫn đến sự phá vỡ các tế bào thần kinh. Đây là một dạng bệnh lý có khả năng gây mù mắt, gây hạn chế tầm nhìn, suy giảm thị lực.
Triệu chứng của bệnh teo dây thần kinh thị giác
Bệnh teo dây thần kinh thị giác thường có những triệu chứng dễ nhận thấy như:
Giảm thị lực trong vài giờ đến vài ngày, có khi chỉ sau một đêm ngủ dậy. Bệnh nhân nhìn mờ đi nhanh chóng. Thị lực có thể giảm đi ít hay nhiều tùy vào mức độ bệnh của bệnh nhân.
Đau trong hốc mắt (có cảm giác đau âm ỉ trong mắt hoặc sâu trong hốc mắt; đau đặc biệt tăng lên khi liếc mắt).
Rối loạn sắc giác: Nhìn màu sắc bị khác đi; độ sắc nét về màu sắc và độ nhạy cảm tương phản giảm ở một mắt so với mắt kia; thường hay gặp rối loạn màu xanh đỏ; khi soi mắt thấy thay đổi trên đĩa thị giác. Mức độ tiến triển của bệnh tùy thuộc chủ yếu vào nguyên nhân gây ra bệnh. Khi teo hoàn toàn dây thần kinh thị giác, bệnh nhân sẽ bị mù lòa…
Điều trị bệnh teo dây thần kinh thị giác
Tiên lượng của teo dây thần kinh thị giác phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Để được chẩn đoán chính xác và đưa ra giải pháp điều trị khoa học, người bệnh cần đến chuyên khoa tại các cơ sở y tế, bệnh viện uy tín để khám.
Cùng với việc điều trị nguyên nhân, bệnh nhân có thể được điều trị bổ sung dinh dưỡng cho mắt như các loại vitamin, thuốc chống xơ vữa động mạch, thuốc tăng sự trao đổi chất trong tế bào thần kinh, tăng lưu lượng máu, chất chống oxy hóa và chống cao huyết áp, nhằm mục đích khôi phục các mô, làm giảm hoạt động của các quá trình phá hoại, loại bỏ “nạn đói oxy” của dây thần kinh thị giác.
Trong một số trường hợp có thể sử dụng đến phương pháp cấy chỉ giúp cải thiện được tầm nhìn, tăng cường thị lực cho người bệnh teo dây thần kinh thị giác. Tuy nhiên, tỉ lệ điều trị phục hồi tổn thương của bệnh là khá thấp bởi mọi tổn thương đối với dây thần kinh thị giác có xu hướng tồn tại vĩnh viễn do các tế bào thần kinh không thể tái tạo hoặc chữa trị.
Một số nước có nền y học tiên tiến trên thế giới có thể tiến hành áp dụng điều trị căn bệnh này từ tế bào gốc. Việc điều trị liên quan đến việc quản lý các tế bào gốc vào không gian sau nhãn cầu để sửa chữa các mô bị hư hỏng. Các tế bào gốc như MSCs (tế bào gốc trung mô) có thể biệt hoá thành các tế bào tiếp nhận ánh sáng, trong khi các tế bào khác điều trị tổn thương ở các tế bào sắc tố võng mạc và các dây thần kinh thị giác.
Liệu pháp tế bào gốc điều trị teo thần kinh thị giác có thể dẫn đến những cải thiện tầm nhìn nói chung, tầm nhìn ban đêm, độ nhạy sáng, thị lực, rung giật nhãn cầu và lác. Liệu pháp tế bào gốc có thể làm chậm hoặc ngừng mất thị lực hơn nữa ở các bệnh nhân mắc phải.
BS CKII Trần Thị Hồng Tường
