Co thắt mi mắt căn bệnh thường gặp ở tuổi trung niên
Co thắt mi mắt là bệnh về mắt thường gặp phần lớn khởi phát từ độ tuổi 40 của cuộc đời. Bệnh gây co thắt cơ vòng mi và các cơ bám da mặt với nhiều mức độ khác nhau, có xu hướng gia tăng theo thời gian có thể lan tỏa ra các cơ lân cận gây ảnh hưởng lớn tới sinh hoạt của bệnh nhân.
Co thắt mi là gì?
Co thắt mi là tình trạng nhắm mắt không tự chủ ở cả hai bên mí mắt do sự co thắt của các cơ mí mắt. Bệnh có thể bị gây ra do tình trạng mắt kích thích, một số loài thuốc và các rối loạn ở não.
Co thắt mi cũng xuất hiện ở những người khỏe mạnh bình thường trước ánh sáng chói chang hoặc sau một thao tác thủ thuật ở mắt. Một dạng co thắt mi phản ứng nặng hơn có thể xảy ra sau những cơn liệt nửa người và được xem như có tính gia đình.
Tuy nhiên, khi không thấy vấn đề này xảy ra, tình trạng này được gọi là chứng co thắt mi vô căn. Bệnh thường xảy ra ở phụ nữ trên 50 tuổi và có thể bắt đầu với tần số chớp mắt tăng, đặc biệt là khi phản ứng với ánh sáng mặt trời hay căng thẳng. Cuối cùng, bệnh tiến triển thành co thắt mí mắt không tự chủ trong việc nhắm mắt.
Nguyên nhân co thắt mi mắt
Tuy bệnh được cho là do rối loạn chức năng trong não nhưng lý do chính xác vẫn chưa được xác định. Bệnh có thể nhẹ và được trải qua một cách dễ dàng. Tuy nhiên, tình trạng bệnh có thể nặng hơn dẫn đến người bệnh không thể đọc, xem tivi, trở nên bất lực trong công việc, tránh các tiếp xúc xã hội và có thể trở nên trầm cảm.
Co thắt mi có thể tự phát và đặc biệt là sau bệnh Parkinson thể não. Đôi khi do rối loạn hạch nền bao gồm bệnh vàng nhân não và bệnh wilson.
Co thắt mi mắt còn có thể do chấn thương phần trên thân não, thường là sau đó một thời gian. Cũng có thể xảy ra ở người bị bệnh xơ cứng rải rác.
Co thắt mi còn là một thành phần của những rối loạn vận động muộn gây ra bởi các thuốc chữa trị tâm thần. Phần lớn các bệnh nhân bị co thắt mi không xác định được căn nguyên.
Ở một số bệnh nhân, sau giấc ngủ, chuyện trò hoặc kéo mi tạm thời làm giảm bớt co thắt mi càng làm cho người ta có cảm nhận nguyên nhân là do tâm thần. Ở những người trẻ tuổi có vấn đề về tâm trạng có thể xảy ra triệu chứng co thắt mi kiểu hysteria nhưng chỉ có ít trường hợp là hoàn toàn do tâm thần.
Trường hợp co thắt mi đơn độc hay còn gọi là co thắt mi lành tính sẽ kèm theo rối loạn trương lực cơ miệng – mặt vô căn hội chứng Meige. Có thể thêm các rối loạn trương lực khác như cơn rối loạn vận nhãn xoay, vẹo đầu vẹo cổ sang bên, ra sau hoặc co thắt các nhóm cơ khác.
Điều trị co thắt mi
Co thắt mi có thể dẫn đến mù chức năng nếu mi không mở thì mắt không nhìn được. Điều trị co thắt mi rất khó bởi có nhiều loại thuốc được chỉ định để điều trị nhưng không mang lại hiệu quả như mong muốn.
Do đó, các bác sĩ thường đưa ra lần lượt các phương pháp trị liệu khác nhau như hồi tác sinh học, châm cứu, thôi miên và tâm lý liệu pháp nhưng kết quả cũng rất hạn chế.
Thời gian gần đây, bệnh co thắt mi được đưa ra phương pháp tối ưu là can thiệp phẫu thuật làm yếu cơ vòng mi bằng cách cắt bỏ nó đi hoặc cắt bỏ có chọn lọc dây thần kinh VII. Phẫu thuật này gây liệt mặt và cũng có tiềm năng gây hở giác mạc, lộn mi, sệ da mi, sa cung lông mày… Sau phẫu thuật dây thần kinh mặt, co thắt mi thường tái phát do phẫu thuật không triệt để hoặc thần kinh lại phục hồi.
Cũng có thể giúp co thắt mi đỡ tạm thời bằng cách gây tê tại chỗ dây thần kinh mặt hoặc tiêm cồn. Ngoài ra còn có độc tố thần kinh sản xuất từ khuẩn Clostridium Bolutinum thay cồn và được xem như là một chất có tác dụng lâu dài. Độc tố Botulinum A hòa vào dung dịch được tiêm vào cơ vòng mi. Trung bình cứ 2 hoặc 3 tháng thì tiêm lại. Điều này không phản ánh thời gian tác động thực sự của độc tố cũng như đòi hỏi chủ quan của bệnh nhân mà thường dựa vào yếu tố này để thực hiện việc tiêm lặp lại đợt khác.
Phòng ngừa co thắt mi
Co thắt mi mắt nếu xảy ra thường xuyên, bạn nên ghi chép lại thời gian và những triệu chứng đi kèm mỗi lần xảy ra. Ghi lại lượng caffein, thuốc lá và rượu, cũng như mức độ căng thẳng, mức độ ngủ của bạn trong khoảng thời gian các cơn co thắt mi xảy ra.
Nếu nhận thấy co thắt mi nhiều hơn khi bạn không ngủ đủ, hãy cố gắng điều chỉnh lịch sinh hoạt để được ngủ đúng giờ và đủ giấc giúp giảm sứa căng của mi mắt và giảm các cơn co giật.
Co thắt mi do nhiều nguyên nhân. Hiệu quả của điều trị và triển vọng điều trị tùy thuộc vào từng người. Co giật liên quan đến căng thẳng, thiếu ngủ hoặc các yếu tố lối sống khác sẽ có triển vọng điều trị tốt nhất. Nếu vấn đề sức khỏe là nguyên nhân khiến mí mắt bị co giật thì cải thiện vấn đề đó sẽ làm giảm tình trạng bệnh.
BS. Lê Nguyễn Huy Cường
Tài liệu tham khảo:
https://nei.nih.gov/health/blepha/blepharospasm
https://ghr.nlm.nih.gov/condition/benign-essential-blepharospasm
https://www.bcm.edu/healthcare/care-centers/parkinsons/conditions/blepharospasm
