Viêm kết mạc ở trẻ sơ sinh và những điều cần biết
Viêm kết mạc ở trẻ sơ sinh là bệnh mắt phổ biến, thường gặp ở trẻ nhỏ dưới 5 tuổi. Bệnh xảy ra có thể do mắt bị nhiễm trùng, kích ứng, hoặc tắc tuyến lệ, bệnh gây cho mắt bị sưng, trẻ dụi mắt do ngứa, rát và hay gặp nhất là dấu hiệu đỏ mắt.
Ở trẻ sơ sinh, do hệ miễn dịch non yếu nên nhiều khi viêm kết mạc không điều trị kịp thời có thể dẫn đến những tình trạng nghiêm trọng, nguy cơ có thể bị viêm giác mạc gây mù. Vì vậy, khi phát hiện mắt trẻ có bất thường, cần đưa trẻ đến các cơ sở y tế để được thăm khám ngay lập tức.
Triệu chứng và nguyên nhân
Trẻ sơ sinh bị viêm kết mạc có mí mắt bị sưng, đỏ và trở nên nhạy cảm. Bệnh thường khó xác định nguyên nhân vì trong hầu hết các trường hợp, triệu chứng của bệnh rất giống nhau mà không phụ thuộc vào nguyên nhân. Viêm kết mạc ở trẻ sơ sinh có thể do tắc tuyến lệ, hoặc nhiễm virus hay vi khuẩn truyền từ mẹ sang con.
Ngay cả những bà mẹ không có biểu hiện gì vẫn có thể mang mầm bệnh và truyền sang cho con trong khi sinh.
Các loại viêm kết mạc ở trẻ sơ sinh
Các loại viêm kết mạc ở trẻ sơ sinh phổ biến nhất bao gồm:
Viêm kết mạc do Chlamydial
Chlamydia trachomatis có thể gây viêm kết mạc và nhiễm trùng sinh dục. Phụ nữ bị nhiễm vi khuẩn chlamydia không được điều trị có thể lây truyền cho bé khi sinh. Các triệu chứng của viêm kết mạc bao gồm đỏ mắt, sưng mí mắt và dử mắt dạng mủ, có thể xuất hiện từ 5 đến 12 ngày sau khi sinh.
Khoảng một nửa số trẻ sơ sinh bị viêm kết mạc chlamydia cũng nhiễm trùng ở các bộ phận khác của cơ thể. Vi khuẩn có thể lây nhiễm sang phổi và vòm họng.
Viêm kết mạc do lậu cầu
Do Neisseria gonorrhoeae gây viêm kết mạc lậu cầu, cũng như nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục được gọi là bệnh lậu. Phụ nữ bị bệnh lậu không được điều trị có thể truyền vi khuẩn cho bé trong khi sinh.
Các triệu chứng thường bao gồm mắt đỏ, dử mắt dạng mủ đóng dày và sưng mí mắt. Loại viêm kết mạc này thường bắt đầu từ 2 đến 4 ngày sau khi sinh, có thể đi kèm với nhiễm trùng máu, viêm não- màng não ở trẻ sơ sinh.
Viêm kết mạc do dị ứng thuốc nhỏ mắt
Khi trẻ được nhỏ thuốc giúp ngăn ngừa nhiễm khuẩn, mắt của trẻ sơ sinh có thể bị kích thích, gây ra phản ứng dị ứng. Các triệu chứng của dị ứng thuốc nhỏ mắt thường bao gồm mắt đỏ nhẹ, một số trường hợp bị sưng mí mắt. Các triệu chứng có thể kéo dài chỉ trong 24 đến 36 giờ.
Viêm kết mạc do vi khuẩn và virus khác
Vi rút và vi khuẩn khác ngoài Chlamydia trachomatis và Neisseria gonorrhoeae có thể gây viêm kết mạc. Ví dụ, vi khuẩn thường sống trong âm đạo của mẹ và không lây truyền qua đường tình dục có thể gây viêm kết mạc.
Ngoài ra, các loại virus gây ra mụn rộp sinh dục và miệng có thể gây viêm kết mạc sơ sinh và tổn thương mắt nghiêm trọng. Người mẹ có thể truyền vi-rút này cho con trong khi sinh.
Viêm kết mạc do virus herpes ít phổ biến hơn viêm kết mạc do lậu và chlamydia gây ra. Các triệu chứng thường bao gồm mắt đỏ và mí mắt bị sưng, một số trường hợp đi kèm với mủ mắt.
Phòng ngừa và điều trị chung viêm kết mạc ở trẻ sơ sinh
Các bà bầu khi mang thai được theo dõi và xét nghiệm tìm và loại trừ một số bệnh như lậu, giang mai… Trong khi mang thai và trước khi sinh, phụ nữ bị nhiễm virus, vi khuẩn nên tham khảo ý kiến bác sĩ về cách giảm thiểu nguy cơ lây lan sang trẻ.
Trước đây, điều trị bệnh viêm kết mạc ở trẻ sơ sinh thường dùng bạc nitrat. Tuy nhiên, hiện nay đã chuyển sang thay thế bằng các loại thuốc nhỏ mắt kháng sinh.
Các bác sĩ có thể điều trị viêm kết mạc sơ sinh do nhiễm trùng do vi khuẩn gây ra. Quá trình điều trị sẽ phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của nhiễm trùng và nguyên nhân gây bệnh. Một số tình trạng nhẹ thuốc kháng sinh được sử dụng như thuốc nhỏ mắt hoặc thuốc mỡ tra mắt. Các kháng sinh khác được dùng qua đường uống hoặc tiêm tĩnh mạch.
Điều trị viêm kết mạc ở trẻ sơ sinh tình trạng nặng có thể kết hợp thuốc nhỏ tại chỗ, thuốc kháng sinh đường uống, tiêm tĩnh mạch. Rửa mắt bị nhiễm trùng bằng dung dịch nước muối sẽ loại bỏ bớt dử mắt dạng mủ bị tích tụ, rửa loại bỏ bớt tác nhân gây bệnh.
Viêm kết mạc do bị tắc tuyến lệ có thể được điều trị bằng cách massage nhẹ nhàng giữa mắt và vùng mũi. Nếu bệnh không hết sau 1 tuổi, trẻ có thể cần phải được can thiệp bằng các thủ thuật thông lệ đạo…
Điều trị đặc hiệu cho từng nhóm nguyên nhân
Viêm kết mạc do Chlamydial
Thường sử dụng thuốc kháng sinh uống để điều trị viêm kết mạc bao gồm erythromycin. Chỉ điều trị tại chỗ là không hiệu quả vì không loại bỏ được các vi khuẩn trong mũi hầu của trẻ sơ sinh và những vi khuẩn này có thể dẫn đến viêm phổi gây đe dọa tính mạng nếu không được điều trị.
Tuy nhiên, hiệu quả điều trị của erythromycin toàn thân là khoảng 80% nên thường phải kết hợp với kháng sinh tại chỗ (thuốc mỡ erythromycin) như biện pháp bổ sung.
Viêm kết mạc do lậu cầu
Thường kết hợp nhỏ thuốc, tra thuốc tích cực, tình trạng nặng cân nhắc dùng thuốc kháng sinh tiêm tĩnh mạch (IV) để điều trị viêm kết mạc do lậu cầu. Nếu không được điều trị, trẻ sơ sinh có thể phát triển loét giác mạc (vết loét mở ở giác mạc) và dễ dẫn đến mù lòa.
Viêm kết mạc do dị ứng thuốc
Vì loại viêm kết mạc này là do kích ứng thuốc nhỏ nên thường ngưng nhỏ, đổi thuốc. Trẻ sơ sinh thường sẽ khỏe hơn sau từ 24 đến 36 giờ. Chăm sóc bằng các thuốc dưỡng để bảo vệ nhãn cầu.
Viêm kết mạc do vi khuẩn và virus khác
Dùng thuốc kháng sinh phù hợp dạng thuốc nhỏ hoặc thuốc mỡ để điều trị bệnh viêm kết mạc gây ra do vi khuẩn khác ngoài Chlamydia trachomatis và Neisseria gonorrhoeae. Kháng sinh tại chỗ có thể được xem xét nếu có nhiễm khuẩn thứ phát trong các trường hợp dị tật bẩm sinh.
Các viêm kết mạc do virus điều trị chủ yếu là hỗ trợ giảm kích ứng bằng thuốc chống viêm, đồng thời dùng các thuốc bôi trơn bảo vệ nhãn cầu, giảm bớt kích thích mắt.
Trẻ sơ sinh bị viêm kết mạc sẽ cảm thấy khó chịu, mệt mỏi. Trẻ thường có biểu hiện hay quấy khóc, không bú, thậm chí sốt cao. Cha mẹ khi phát hiện bé bị viêm kết mạc cần chăm sóc, thường xuyên vỗ về bé.
Điều quan trọng cha mẹ phải luôn túc trực, nếu phát hiện bé có bất kỳ triệu chứng nào nên đưa ngay đến các bệnh viện mắt hay bệnh viện nhi chuyên khoa để khám.
BS. Lưu Hồng Ngọc
Tài liệu tham khảo:
https://www.cdc.gov/conjunctivitis/newborns.html
https://www.webmd.com/eye-health/eye-health-conjunctivitis#1
